De grootsheid van het kleine

Onlangs hoorde ik het prachtig gedicht ‘Kindness’ van Naomi Shihab Bye voorgelezen door de schrijver Khaled Housseini (auteur van o.a. Duizend schitterende zonnen, De vliegeraar,…) vanuit zijn rol als ambassadeur voor de UNHCR (VN Hoog Commissiariaat voor Vluchtelingen). Het is het luisteren en lezen meer dan waard.  Beroepshalve ben ik gepassioneerd door alles wat met goede, warme zorg te maken heeft. Dit citaat heeft me tot nadenken gestemd. Wat betekent ‘kindness’ voor mij, voor jou ? Het lijkt zo simpel en toch !

What does kindness mean to you?

You need to hear author Khaled Hosseini read this special poem about kindness 💛

Gepostet von UNHCR, the UN Refugee Agency am Freitag, 1. Mai 2020

‘Kindness’ kent echter vele vormen en heeft de kracht om levens te transformeren. Het hoeft niet altijd begrepen te worden in de context van crisis, verlies of zorg.  Het is een levenshouding. Een helpende hand voor iemand in nood, een vriendelijk woord, een lieve kus, een deur die opent, het delen van een zelfgemaakte maaltijd, de waarheid vertellen op een zachte manier wanneer dit een andere persoon helpt,….de kleine dingen die het verschil maken in ons alledaagse leven.

De grootsheid van het kleine ! Leo Buscaglia van Random Acts of Kindness (RAK) beschrijft het zeer passend in onderstaande quote  :

‘Kindness’, één woord vol nuances   

Tijdens het luisteren naar het gedicht ‘Kindness’ vroeg ik me plots af  : “Hoe krijg je  het Engelse woord ‘Kindness’  nu juist vertaald in 1 woord in het Nederlands?”  We denken spontaan eerst aan vriendelijkheid, aardig of welwillend zijn.  Maar toch, het woord ‘Kindness’ is zoveel meer betekenisvol. Het lijkt bijna onmogelijk om het volledig te vatten in een andere taal. Dit heeft me nieuwsgierig gemaakt.

‘Kindness’ wordt geassocieerd met tientallen betekenissen :

• Vriendelijkheid   (kindness, gentleness, tenderness)
• Goedheid   (goodness,  goodwill)
• Liefheid  (sweetness)

De lijst gaat verder met  zachtaardigheid, zoetheid, goedertierenheid, goedgunstigheid, goedwillendheid, gratie, gedienstigheid, clementie, welwillendheid, mildheid, voorkomendheid, aardigheid,…

Er is dus voor elk wat wils.  Er is inspiratie genoeg om invulling te vinden voor het  woord ‘Kindness’, afhankelijk  van een bepaald moment, bij een bepaalde situatie. …  En misschien is het zoeken naar het juiste woord ook niet de belangrijkste betrachting.  Misschien is het voldoende om het gevoel te vatten dat het woord ‘Kindness’ jou geeft op een bepaald moment. Dat gevoel blijft ook het langst bij.

Maya Angelou heeft dit gevoel heel mooi verwoord :

De link naar ‘kindness’ in de zorg is dan ook snel gemaakt.

Ik nodig je uit om zelf het woord ‘kindness’ in te vullen bij het verder lezen van mijn tekst.

‘ Kindness’ als motor voor warme zorg

Als zorgvragers uitleggen hoe ze goede zorg beschrijven, dan hebben ze het altijd over de kleine zaken die het ‘m doen ; inspraak krijgen, zelf keuzes mogen maken, een vriendelijk woord,  een kleine attentie, een luisterend oor zonder oordeel, een schouderklop, een arm om de schouder, …. Denk maar aan wat het  ‘Mangomoment’ in beweging heeft gezet. (www.mangomoment.be)

‘Kindness’ gaat over oprecht aandachtig zijn voor de noden van een andere persoon.  Het vraagt openheid zonder oordeel en respecteert de waardigheid van de andere persoon. Dit werd onder andere ook grondig aangetoond in de definitie over ‘Care’ van Tronto, (1999, Ethics of Care) en  in de studies van Prof. Baart Andries over presentie.  

Personen die pijn lijden, zijn vaak gespannen en weinig ontvankelijk.  ‘Kindness’ in zorg is ontspannend voor beide partijen.  Dit verhoogt de kans tot wederzijdse constructieve communicatie.  Zelfs als op dat moment, niet onmiddellijk, de angsten of onuitgesproken gevoelens zijn opgelost. ‘Kindness’ opent deuren.

Patiënten herinneren zich vriendelijkheid van zorgverleners, kleine gestes, attenties of  lieve woorden. Deze momenten hebben een duidelijk significant effect op hun welzijn. Zelfs in chronische zorgsettings kan ‘kindness’ van zorgverleners leiden tot echte transformatie bij patiënten en zal dit voor altijd gewaardeerd worden.

Omgekeerd kan onvriendelijkheid ten opzichte van zieken en personen in kwetsbare situaties tot schade leiden en negatieve consequenties hebben. Patiënten en familie hebben dan de neiging om defensief te reageren en een emotionele barrière op te zetten. 

Het lijkt erop dat er een paradox is in de manier waarop we nu werken als zorgverleners. Enerzijds kunnen we met patiënten en collega’s interageren op een vriendelijke manier en willen we komen tot een oprechte menselijke verbinding. Anderzijds maken we deel uit van een organisatiestructuur waarbij meer belang wordt gehecht aan resultaten dan aan menselijke waardigheid.  Omgaan met dit spanningsveld is een dagelijkse uitdaging op het terrein voor allen die betrokken zijn in zorg.   Onderstaande tips kunnen alvast helpen om dagelijks op een warme en medelevende manier in relatie te staan met de zorgvrager zonder extra inspanning en tijd.

10 tips voor warme en medelevende zorg

1. Toon oprechte aandacht voor jouw patiënt.
2. Erken hun gedachtegang, hun gevoelens en wat belangrijk is voor hen.
3. Hou rekening met hun angsten en kwetsbaarheid.
4. Erken het standpunt van de andere persoon, ook als je er zelf niet mee akkoord gaat.
5. Kijk mensen in hun ogen als je communiceert.
6. Druk jezelf uit in vriendelijke woorden. Zorg dat dit oprecht is en congruent is met je lichaamstaal en jouw handelingen.
7. Wanneer je te laat bent, verontschuldig je dan oprecht en denk altijd vanuit het standpunt van de patiënt.
8. Wanneer je weinig tijd hebt, geeft toch het gevoel dat je tijd neemt voor de patiënt door te luisteren en hun vragen te beantwoorden. Te hoge werkdruk mag geen excuus zijn om het menselijke aspect te verwaarlozen.
9. Als je extra hulp wil aanbieden, zorg er dan altijd voor dat het redelijk is en voer uit wat je beloofd heb. Maak geen loze beloftes die je zelf of je team niet kan invullen.
10. Noteer duidelijk en volledig alles wat de patiënt verteld heeft zodat    de continuïteit in de zorg kan gegarandeerd worden. Dit verhoogt het gevoel van vertrouwen en betrokkenheid.  

“Kindness is having the ability

to speak with love,

listen with patience and

act with compassion.”

Raktivist